جامعه شناسی توسعه 6

ارکان، عناصر و مولفه های تشکیل دهنده نظام اجتماعی ایران عبارت است از:

ارکان عناصر و مولفه های ناهمگون جغرافیایی، اقلیمی و زیست محیطی

 ارکان عناصر و مولفه های ناهمگون مدیریتی، اقلیمی و زیست محیطی

 ارکان عناصر و مولفه های ناهمگون فرهنگی، اقلیمی و زیست محیطی

 ارکان عناصر و مولفه های ناهمگون اقتصادی، اقلیمی و زیست محیطی

 ارکان عناصر و مولفه های ناهمگون جمعیتی، اقلیمی و زیست محیطی

مسائل و مشکلات اجتماعی نشات گرفته از توسعه اقتصادی- اجتماعی ناپایدار و ناموزون در ایران است که باعث نابرابری های اجتماعی و روابط اجتماعی ناعادلانه نظام اجتماعی ناموزون ایران شده است.

 نفوذ عوامل و عناصر بیرونی، ترکیب ناموزون ارکان عناصر و مولفه های بنیادین نظام اجتماعی ایران را تحت تأثیر قرار داده است..

جامعه شناسی توسعه ٥

 رشد و توسعه اجتماعی- اقتصادی در جوامع انسانی را می توان به دو گروه عام رشد و توسعه موزون و ناموزون طبقه بندی کرد.

توسعه اقتصادی- اجتماعی صد ساله اخیر ایران، از یک سو وارث تاریخی توسعه اقتصادی- اجتماعی ناموزون بوده و از سوی دیگر، چنین توسعه ای تحت تاثیر رشد و توسعه سرمایه داری و اقتصاد جهانی متحمل صدمات و لطمات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی عمیق تری شده است. حاصل چنین فرآیندی، موجب شکل گیری نوعی از توسعه اقتصادی- اجتماعی در ایران شده است که امروزه به ان توسعه اقتصادی- اجتماعی ناپایدار و ناموزون یا پیرامونی می گویند. که باعث به وجود آمدن مسایل و مشکلات گوناگونی بر نظام اجتماعی ایران شده است و نیز موجب وابسته تر شدن به اقتصاد جهانی شده است.

جامعه ایران جامعه ای است:  در حال گذر از مرحله سنتی و در حال تلاش در جهت ورود به جامعه ی صنعتی و فراصنعتی/ دارای توسعه ناپایدار و ناموزون، اما با امکانات عظیم و بالقوه .

درگیر با مسایل توسعه ناپایدار و ناموزون مثل بیکاری، آسیب پذیری فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی، افسردگی، گسترش اعتیاد و ناهنجاری های اجتماعی؛

 افت بهره وری و ناکارآیی نیروهای تولیدی؛

گسیختگی در اندیشه، گفتار و کردار؛

فضای فرهنگی خودکامه؛

در روابط اجتماعی: فساد اداری و مالی و مدیریتی ؛

تاریخی و ساختاری: نارسایی در امکانات، تسهیلات و اختیارات بین افراد و گروه های اجتماعی.

جامعه شناسی توسعه ٤

با شناخت و آگاهی از شرایط و امکانات جامعه در بستر جامعه جهانی و نیز از طریق ترکیب دانش فنی و فنآوری خودی و دانش و فنآوری جهان امروز،می­توان با برنامه ریزی صحیح و عالمانه و اجرای برنامه­های توسعه در بستر آمایش سرزمین و ارزیابی دائم دستاوردها به پیشرفت همه جانبه ایرانی اسلامی دست یافت. برای دستیابی به مبانی، چارچوب و الگوی نظری خاص الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، به موارد زیر نیاز است:

دست برداشتن از فرهنگ مصرفی و روی آوردن به فرهنگ تولید در تمام زمینه­های اقتصادی، فکری، روانی، فرهنگی و ...

خود باور داشتن  و باور به خود، که یک حالت روانی است تا اعتقادی.

افزایش دانش و روی آوردن به تحقیق و برنامه ریزی.(العلم سلطان)

اعتقاد به مدیریت و مشارکت.

 ایجاد روابط اجتماعی عادلانه و دادن مسئولیت و اختیارات بر اساس، تخصص، تجربه، شایستگی، استعداد، تلاش.

 مطالعه و تحقیق و در نهایت پاتولوژی کامل جامعه برای دستیابی به کاستی ها، نارسایی­ها، نیازها، امکانات و ... و حل و فصل آنها.

باورپذیری تعالیم دینی و اخلاقی و درونی سازی آنها به عنوان کلید ورود به توسعۀ متوازن و پایدار در تمامی عرصه ها و حوزه ها ( که همان دستیابی به الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت است)

جامعه شناسی توسعه ٣

مسائل اجتماعی مانند بیسوادی، بیکاری، تورم اقتصادی، اعتیاد، افسردگی، برخوردهای فیزیکی بین افراد جامعه، بی عدالتی­­­­­­­­­­های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، سرقت، طلاق، توسعه یافتگی و توسعه نیافتگی، عدم امنیت فردی، اجتماعی و سیاسی و ... جامعه و زندگی افراد جامعه را مورد تهدید قرار می­دهد. هدف از توسعه ، رفع نیازهای انسان عنوان شده است؛

نیازهای زیستی و فیزیولوژیکی مانند: خوراک، پوشاک، مسکن.

نیازهای روانی مانند: کسب آگاهی، کسب امنیت، لذت بردن از معنویت، لذت بردن از حیات و هستی، ارتباط با خدا.

نیازهای اجتماعی مانند: نیاز به تشریک مساعی جمعی، نیاز به همدلی، پاسخ به نیازهای جنسی، 

به اعتقاد برخی عامل اصلی توسعه انسانی دانش و فنآوری است. دانش و فنآوری است که عامل شکل­های توسعه در جامعه انسانی و شکل بندی¬های اجتماعی- اقتصادی در جوامع انسانی است و با پیدایش و گسترش دانش فنی و فنآوری درون­زا می­توان به توسعه پایدار و انسانی رسید. ادامه دارد ...

جامعه شناسی توسعه٢

توسعه در مفهوم عام آن نوعی دگرگونی است که انسان با تلاش به صورت آگاهانه و یا ناآگاهانه برای رفع نیازهایش و تامین رفاه و امنیت در خودش و محیط زندگیش ایجاد می کند. و در مفهوم خاص آن دگرگونی اقتصادی و سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در ساختارهای جامعه برای رسیدن به هدف ما و برطرف کردن نیازهای انسان و جامعه است.

ادبیات توسعه شامل: توسعه اقتصادی، توسعه سیاسی، توسعه اجتماعی، توسعه فرهنگی توسعه انسانی و توسعه پایدار است.

توسعه در جامعه انسانی دارای دو شکل است از نظر روند، فرآیند، ساختار، ماهیت، کارکرد. توسعه درون زا نوعی دگرگونی است که ساختار جامعه احساس نیاز پیدا می کنند تلاش می کنند برای رفع نیازها،

و توسعه برون زا: نوعی دگرگونی است از نظر اقتصادی و اجتماعی که بر پایه ضرورتها، نیازها و خواسته های عامل خارجی و موجب وابستگی ساختاری نظام اجتماعی- اقتصادی جامعه مسلط می شود.

در علوم اجتماعی طیف بندی و بیان نظری و عملی این فراز و نشیب ها را به عنوان شکل بندی اجتماعی- اقتصادی مورد بررسی قرار می دهد که به شرح زیر است:

مرحله شبانی/ مرحله کشاورزی/ مرحله صنعتی/ مرحله فرا صنعتی.

کشورها در ادبیات بین المللی توسعه از نظر ماهیت و مباحث توسعه به دو طیف مشخص و نسبی تقسیم می شوند.این دو طیف عبارت است از:

1.کشورهای صنعتی، خود اتکا، کانون و یا برنامه ریز و

2. کشورهای وابسته، پیرامون و برنامه پذیر

جامعه شناسی توسعه ١

هر جامعه مبتنی بر رفع نیازها و خواسته­های انسان به وجود آمده و با گسترش نیازهای انسان ، مباحث مربوط به توسعه نیز گسترش یافته است.

 القاء روند توسعه از سوی کشورهای توسعه یافته با اعطای برنامه­های مطرح شده از طرف خودشان به کشورهای در حال توسعه، نه تنها باعث پیشرفت این کشورها نمی­شود  بلکه کشورهای در حال توسعه را با مشکل جدی مواجهه می­سازد.

جامعه شناسی توسعه دانشی است که قادر است برنامه­ ریزی­ های توسعه اقتصادی- اجتماعی و مطالعه و بررسی صحیح آن موضوعات  را در قالب به یک چارچوب و الگوی نظری علمی بررسی کند. وجود یک فضای غیر علمی همراه با شک و تردید و بر اساس گفته­ها و تجربیات افراد هیچ برنامه­ ای را به نتیجه مطلوب نمی­رساند.

جامعه شناسی خودمانی

اصولا بین نیازها و امکانات باید تعادل وجود داشته باشد، اما معمولا چون نیازها افزون است بنابراین همیشه میزان نیازهای انسان بالاتر از امکاناتی است که در اختیار او قرار گرفته است. وقتی این امکانات تحت نظر گروهی باشد که تمام قدرت را در دست دارند پس امکانات به صورت عادلانه تقسیم نمی شود. و در این کنش و واکنش های گروه های گوناگون دارا و فاقد قدرت و امکانات است که مسائل اجتماعی ایجاد می شود.

وقتی گروهی قدرت را در دست می گیرد، نحوه تعامل و برخوردی که با دیگر گروه ها دارد بسیار مهم و تعیین کننده است چراکه این وضعیت الزاما پایدار نیست و چه بسا در زمانی دیگر در مناسبات آتی وضع به گونه ای شود که گروهی که در قدرت نیست، بر اوضاع مسلط شده و شرایط قدرت وارونه شود. فارغ از جریانات سیاسی و دولت ها، در عصر حاضر می توان ادعا کرد سه گروه جهان را به چالش کشیده­ اند؛ زنان، جوانان و گروه های قومی.

جامعه شناسی مدیریت

ریشه موانع و تنگناهای مدیریتی جامعه ایران را باید در مرحله نخست ، در عملکرد ساختار و کارکرد نظام اقتصادی- اجتماعی ایران و در بستر تاریخی آن و در مرحله دوم در نقش و تاثیر روابط و مناسبات منطقه ای و جهانی دانست. از زاویه چنین رویکردی، کندی حرکت به سوی نظام مدیریت شورایی در ایران به علل و عوامل مهم  زیر برمی گردد:

عملکرد ساختار و کارکرد ناموزون و ناهماهنگ عناصر و ارکان بنیادین نظام اجتماعی- اقتصادی ایران./ کنش و واکنش عوامل درون جامعه ای و عوامل برون جامعه ای/ عملکرد نظام اجتماعی ایران.

راهکارهای راهبردی

از آنجا که نظام مدیریتی و شیوه های اعمال مدیریت ،برخاسته از ساختار و کارکرد روابط اجتماعی هر جامعه ای است؛ بنابراین برای حل هر مساله ای در این خصوص، باید قبل از هر اقدامی روابط و مناسبات اجتماعی را در جهت تامین عدالت اجتماعی و اعمال مدیریت شورایی و مشارکتی ساماندهی و سازماندهی نمود.

راهکارهای کاربردی

هر فردی از جامعه در هر سطحی باید دارای بینش سیاسی سازمان یافته در جهت هدف های کلان سیاسی ، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی جامعه باشد.