جامعه شناسی فرهنگی ٢٠
ارزش های اجتماعی
مفهوم ارزش ، از مفاهیم پیچیده در ادبیات
علوم اجتماعی و جامعه شناسی با کاربرد بسیار
متنوع است. این واژه در فلسفه، حقوق، روانشناسی، علوم اقتصادی، سیاست، جامعه‌شناسی
و علم اخلاق به معانی متفاوتی در نظر گرفته شده است. در فرهنگ فلسفی لالاند، مفهوم
ارزش در ارتباط با اشیاء کارکرد آ نها و نسبت انسان با آنها،در چهار بعد به کار گرفته
است : 1. تا چه حد مورد آرزو و علاقۀ فرد یا گروه است. (درجۀ تعلق ارزشی) / 2. چه مقدار
شایستگی توجه و علاقه مندی دارد. (ارزش ذاتی) / 3. چه هدفی را بر آورده می سازد. (ارزش
کارکردی)/ 4. در یک گروه و زمان معین، چه مقدار ارزش مبادله ای دارد.(ارزش مبادله ای).(
آلن بیرو، 1366: 244-245).
ارزش در جامعه شناسی به معنای خوب یا بد، شایسته و مطلوب و نا شایست و نا مطلوب نزد یک فرد یا گروه تعریف شده است.( گیدنز ، 1373:162). بروس کوئن در کتاب مبانی جامعه شنا سی می نویسد: ارزش ها احسا سات ریشه دار و عمیقی است که اعضای جامعه در آن شریکند، این ارزشها اعمال و رفتار جامعه را تعیین می کنند. هر جامعه ای برای زندگی خانوادگی، حفظ موازین دینی ، رعایت حقوق والدین،حفظ ادب و احترام به بزرگترها،ارزش بسیاری قائل است، گرچه از این ارزشها تعبیر و تفسیر های متفاوتی می شود و به صورت وسیع و عمیقی در هر جامعه ای رواج دارد.
هم چنین ارزشها عقاید ریشه داری است که گروه اجتماعی هنگام سوال در بارۀ خوبی ها، برتری‌ها و کمال مطلوب به آن رجوع می کند، شاید برای یک گروه موارد زیر دارای ارزش باشد: ادامۀ تحصیل در دانشگاه، زندگی خانوادگی، ثروت ، موقعیت شغلی، آراستگی، کنجکاوی، دین تناسب بدنی و غیره. با ادامۀ این سلسله ارزشها می توان گفت که یک گروه ممکن است برای اموری مانند تاخیر در کارها، خواب آلودگی، تنبلی و مانند ،آن ارزش منفی قا ئل شود.( همان،73). گی روشه تحت تاثیر دورکیم و پارسونز، ارزشها را پایۀ نمادین کنش دانسته است و می گوید: ارزش شیوه ای از بودن یا عمل است که یک شخص یا جمع به عنوان آرمان می شناسد و افراد یا رفتارهایی را که بدان نسبت داده می شوند مطلوب ومشخص می سازد. از جمله ویژگی های ارزش ها می‌توان به موارد زیر اشاره نمود: 1. از جنس امور ذهنی و معرفتی هستند، گرچه آثار و تجلی عینی آن در هنجارها مشخص می گردد./ 2. ضرورتهای قطعی هستند. / 3. درون ارزشها، بین ارزشها و سایر عناصر فرهنگ و نظام اجتماعی، ارتباط سلسله مراتبی و ساختاری وجود دارد. / 4. تعلق به ارزشها دارای در جات متفاوت است. / 5. به لحاظ درجۀ اهمیت موضوع، جنس موضوع، سطح، منبع الهام بخش ارزش، دایرۀ شمول موضوعی و سطح پذیرش ارزش به لحاظ فردی و جمعی انواع گوناگون دارند.
