معماری و شهرسازی ایرانی اسلامی ٤
4- حاکمیت نگاه اقتصادی به شهر و معماری :
کمبود منابع درآمدی پایدار و عدم استفاده شهرداری‌ها از این منابع برای اداره شهر و تأمین هزینه ارائه خدمات شهری از جمله موانعی است که تحقق معماری هویت‌مند را با چالش مواجه می‌سازد. در چنین وضعیتی، لزوم تأمین درآمد از منابع ناپایدار نظیر فروش تراکم، پارکینگ، صدور پروانه و ... سبب حاکمیت نگاه اقتصادی بر شهر و بی توجهی به کیفیت‌های زندگی شهری و تحقق شهر هویت‌مند بر مبنای ویژگی‌ها و مزیت های خاص شهر شده است. تبعات نگاه اقتصادی به شهر، به عنوان منبعی برای تأمین درآمد و عدم وجود نگاه بلند مدت و پایدار به این موضوع، منحصر به زمان حال نبوده و در روندی طولانی مدت کیفیت زندگی نسل های آینده را نیز تحت الشعاع قرار میدهد.
تمایل افراد به کسب درآمد از طریق ساخت و ساز های نامناسب و بی کیفیت و نگاه به مسکن به عنوان یک کالای اقتصادی و سعی در بهره برداری حداکثر اقتصادی از آن، از دیگر عوامل مخل در مسیر تحقق معماری و شهر ایرانی-اسلامی به شمار میآید. سعی در کاهش هزینه های ساخت و سود آوری اقتصادی، منجر به نهایت صرفه جویی در استفاده از زمین، عدم به کارگیری نیروهای کارآمد و ماهر، تعجیل در ساخت و ساز، استفاده از مصالح نا مناسب، کاهش کیفیت طراحی و اجرا، کوتاه شدن عمر ساختمان‌ها و.... می‌گردد.
در شرایط کنونی،
لزوم تامین فرصت های شغلی، ایجاد رونق اقتصادی، جذب سرمایه‌ها برای سرمایه گذاری
در داخل کشور و ... سبب شده است که معماری و شهر به عنوان فرصت‌های اقتصادی بالقوه
تلقی شده و بعضاً اقدامات و فعالیت‌های غیرشفاف و ناسالم اقتصادی توسط صاحبان
سرمایه به منظور استفاده حداکثری اقتصادی، فارغ از تأثیرات محیطی بر شهر (به ویژه
تأثیرات فرهنگی و اجتماعی و تبعات گریز ناپذیر آنها در بافت های فرهنگی و تاریخی)
انجام پذیرد. نمونه آن، ورود نهاد های قدرتمند مالی (بخصوص بانک‌ها) به امر ساخت و
ساز و احداث روز افزون مجتمع‌های عظیم تجاری، اداری و مسکونی است که بدون در نظر
گرفتن مجموعه شرایط محیطی، با ظاهری نا مأنوس با هویت ایرانی- اسلامی در گوشه گوشه
شهرهای کشور، اعم از بافت‌های معاصر و تاریخی و حتی اراضی منابع طبیعی، جنگل‌ها و
سواحل دریا سربرآورده و ضمن تنزّل سلیقه عمومی و بینش مردم نسبت به معماری ارزشمند،
دربردارنده آثار تخریبی متعددی در سایر وجوه فرهنگی، اجتماعی و کالبدی شهر نیز
هستند.
ادامه دارد ...
