بانکداری اجتماعی 6

بانکداری اجتماعی چیست؟

موسسه بانکداری اجتماعی (The Institute of Social Banking) در تعریف خود از این پدیده می نویسد:« ما اذعان داریم که یک تعریف کلی و پذیرفته شده از این موضوع وجود ندارد و مسلما نمی تواند وجود داشته باشد. اما می توان فصل مشترک تعاریف و دریافت های سازمان ها و مراکز مختلف از باندکداری اجتماعی را به این شکل دسته بندی کرد:

هدف اصلی و اصول

بانکداری اجتماعی توصیفی از ارائه ی خدمات بانکی و مالی در راستای توسعه ی پتانسیل های انسانی است. در بانکداری اجتماعی تمرکز بر روی رضایت­مندی واقعی جامعه در زمینه های پایداری اجتماعی، مسایل فرهنگی، زیست محیطی و نهایتا اقتصادی است. پیشبرد منافع با بازدهی چندگانه و توجه به همه ی جنبه ها. هرچند تولید سود مالی از اهداف اصلی است ولی نه هر سودی و نه در هر زمینه ای.

این پدیده در واقع یک مرام عمومی برای بانک­هایی است که از مسئولیت خود در قبلا اجتماع با خبرند. در این بانک ها پول غایت کار نیست بلکه وسیله ای است برای توسعه ی انسانی در حوزه هایی که اولا از ثبات کافی برخوردار باشند و ثانیا انسان و جامعه در آن ارزش باشد و نه فقط سود و سرمایه. در واقع این همان رویکردی است که در دهه ی گذشته باعث ویرانی اقتصاد بخش قابل توجهی از دنیا شد و فشار اصلی را در آن اجتماع به عنوان مخاطب خرد بانک ها تحمل کرد.

ادامه دارد ...

بانکداری اجتماعی 5

تحقق بانکداری اجتماعی نیازمند وضع اصول، شیوه‌ها و معیارهای تازه‌ای در کسب‌و‌کار بانکداری است. یکی از اصول و معیارهایی که به توسعه روند بانکداری اجتماعی در کشورما کمک می‌کند، اصول موازنه بخش است. اصولی که برای مدیریت ریسک‌های اجتماعی و محیطی از سوی موسسه مالی بین‌المللی وابسته به بانک جهانی وضع شده است. این اصول بر سرمایه‌گذاری و پیشرفت اجتماعی از طریق تقویت سرمایه زیستی، فرهنگی و انسانی تاکید می‌کند و حاوی معیارهایی برای ارزیابی عملکرد بانک‌ها در انجام وظایف و مسوولیت‌های اجتماعی است. ضمن اینکه  در عرصه جهانی باید منتظر شکل‌گیری روند بانکداری اجتماعی در بانک جهانی و آثار و پیامدهای آن برای زندگی اقتصادی و اجتماعی مردم جهان بود؛ می بایست نسبت این بانکداری با بانکداری اخلاقی مشخص شده و مرز بین هر دو با بانکداری اجتماعی تبیین شود. در کشور ما برای آشکار شدن روند بانکداری اجتماعی و تاثیرات آن نیازمند گفت‌وگوی پیوسته میان صاحبنظران، سیاست‌گذاران و مدیران نظام بانکی و عمل مجدانه آنها هستیم تا اجماع لازم برای انتفاع مردم از بانکداری اجتماعی حاصل گردد.

بانکداری اجتماعی ٤

بانکداری اجتماعی فصل نوینی از بانکداری است که راهنمای همه بانکداران برای اخذ تصمیماتی است که اهداف اقتصادی و اجتماعی را به‌ هم گره می‌زند. بانکداری اجتماعی معرف آن دسته از فعالیت‌ها، محصولات و خدمات بانکی است که به توسعه اجتماعی و انسانی امروز و فردا جامعه کمک می‌کند. در بانکداری اجتماعی در عین حالی که پاسخگویی به نیازهای واقعی امروز مد نظر است به پایداری و دوام اجتماعی، فرهنگی و زیست بوم جامعه نیز توجه می‌شود. در بانکداری اجتماعی هر فعالیتی که از سوی بانک‌ها انجام می‌پذیرد بر پایه خلق بازدهی چندگانه است؛ یعنی بازدهی که در آن سود حاصل از فعالیت‌ها و مبادلات پولی نه هدف نهایی، بلکه لازمه‌ای برای رسیدن به مقاصدی بالاتر است؛ مقصدی که تعهد ما به محیط و پیرامون و جهان ماست و سود بالاتر تنها به ما این انعطاف‌پذیری را می‌بخشد که بر سر آن هدف والا بمانیم.

بانکداری اجتماعی افق تازه‌ای برای تحقق عدالت اجتماعی است؛ بانک‌هایی که از این منظر به کار بانکداری می‌پردازند به مسوولیت خود در قبال پول و سود آوری آگاهانه می‌نگرند. بانکداری اجتماعی برای بانک‌هایی که با تصمیمات و رفتارهای اشتباه خود به منافع جامعه آسیب زده و اعتماد اجتماعی را سلب می‌کنند به مثابه یک عامل بازدارنده عمل می‌کند.

بانکداری اجتماعی 3

امروزه بانک های پیشرو در جهان از شبکه های اجتماعی برای ارایه خدمات و انجام امور بانکی استفاده می کنند که اصطلاحا به آن بانکداری اجتماعی یا Social Banking می گویند .

بانکداری اجتماعی یک بانک تعاملی و مبتنی بر وب دو است که با توسعه روز افزون گوشی های تلفن همراه و دستگاه های هوشمند که به راحتی در دسترس مردم است فراگیرتر نیز خواهد شد. امروزه مردم پیامک و استفاده از تلفن های همراه هوشمند را به کامپیوتر ترجیح می دهند و توسعه زیرساخت ها و خدمات قابل ارایه بر روی اپلیکیشن ها می تواند در توسعه بانکداری اجتماعی تأثیر خارق العاده ای داشته باشد.

در واقع تحقق بانکداری اجتماعی با توسعه خدمات بانکداری الکترونیک و دسترسی همه مشتریان بدون حضور فیزیکی در بانک ها مهیا شود. توسعه زیرساخت های نوین بانکی ، با بهره گیری از بانکداری آنلاین، راه را برای ارایه خدمت به جامعه، بویژه شرکت های بین المللی و دانش بنیان تسهیل می کند. ویژگی اصلی بانکداری اجتماعی در این است که منتظر حضور مشتری نیست و خود رأسا به سراغ مشتری می رود. این استراتژی تنها با بهره گیری از تکنولوژی ها تحقق می یابد.

بانک داری اجتماعی 2

ویژگی‌های بانک‌های اجتماعی

1- مسئولیت پذیری: بانک‌های اجتماعی مشتریان خود را می‌شناسند. آنها به مسئولیت متقابل اهمیت می‌دهند و از وام گیرندگان انتظار دارند تسهیلات دریافتی را درجهت بهبود شرایط اجتماعی استفاده کنند. بانکداران اجتماعی می‌خواهند وجوهشان بصورت عقلانی و اخلاقی سرمایه گذاری شود.

2- شفافیت: برخلاف بسیاری از بانک‌های معمولی و تجاری، بانک‌های اجتماعی می‌دانند که وجوهی که به مشتریان خود وام می‌دهند، در چه مسیری استفاده می‌شود. آنها به دنبال تاثیرگذاری سرمایه‌گذاری خود روی بخش بزرگتری از جامعه هستند. از جمله موارد سرمایه‌گذاری بانک های اجتماعی می‌توان به سرمایه‌گذاری در زمینه‌هایی که به حفاظت محیط زیست کمک می‌کند، ارتقای سطح زندگی آحاد جامعه، ایجاد زمینه زندگی بهتر برای تمام اقشارجامعه و ... است. بانک‌های اجتماعی خدمات کاملی برای حساب سپرده گذاران خود ایجاد می‌کنند تا چگونگی ارائه تسهیلات از محل سپرده‌های آنان مشخص باشد. این امر بدین معنی است که سپرده‌گذاران نه تنها سود کسب می‌کنند بلکه نحوه بکارگیری وجوه خود تا زمانی که در این بانک­ها حساب دارند را می‌دانند.

3- ثبات و پایداری: در حالی­که بیشتر بانک‌های عادی روی سود در دوره‌های کوتاه مدت متمرکز شده اند، بانک‌های اجتماعی بر خلاف این امر روی سودهای بلندمدت تمرکز کرده اند. توسعه اجتماعی، زیست محیطی، فردی و سرمایه‌گذاری روی پروژه‌های کوچک که اثرات مثبت اجتماعی آن مشخص است، از اهداف بانکداری اجتماعی است.

بطور خلاصه هدف بانک‌های اجتماعی، تحقق مسئولیت‌پذیری، شفافیت و ثبات است. این بانک‌ها اثرات بلندمدت پول روی محیط زیست و جامعه را بررسی می‌کنند.

بانکداری اجتماعی ١

بانک ها به عنوان یکی از مهم ترین نهاد های اقتصادی نقش انکار ناپذیری در اجتماع دارند و فعالیت و عملکرد آن ها بر کل اجتماع تاثیر گذار خواهد بود." بانکداری اجتماعی" مفهومی است که بر اهمیت بانک ها در اجتماع و لزوم توجه بانک ها به مسائل اجتماعی تاکید دارد.

بانک‌های اجتماعی در واقع  بانک‌هایی با وجدان هستند.  این بانک ها روی فعالیت‌های اجتماعی، فراهم کردن فرصت‌هایی برای محرومان، حمایت‌های اجتماعی، حفظ محیط‌زیست و رعایت اصول اخلاقی سرمایه گذاری بلند مدت کرده اند . بانک های اجتماعی  تلاش می‌کنند در فعالیت‌هایی سرمایه‌گذاری کنند که موجب بهبود شرایط کل جامعه می‌گردد و به دنبال ایجاد انتفاع برای عده معدودی از افراد جامعه نیستند.

این امر بدین معنی است که تصمیم‌گیری بانک های اجتماعی با بررسی ثبات اجتماعی و اقتصادی جامعه انجام می‌گردد. سرمایه گذاری‌های باثبات و روش‌های وام دهی از جمله مواردی هستند که این بانک‌ها به کار می‌گیرند و بوسیله آن موجب ایجاد کیفیت بهتری از زندگی برای بیشترین افراد جامعه می‌شوند.

مشکلات پیش‌روی اقتصاد جهان و بحران دامنگیر آن نشان از نارسایی‌هایی در فعالیت بانکداری دارد. بسیاری بر این عقیده اند بحران مالی که اروپا و آمریکا طی سال های اخیر پشت سر گذاشت و اثرات اجتماعی و اقتصادی همه جانبه ای بر روی مردم داشت به سبب عدم رعایت بانکداری اجتماعی و تبعیت از اصول اقتصادی آن هم به صورت نادرست و نصفه و نیمه می باشد.اعتراف به ضعف در شیوه‌های پیشین بانکداری جهانی  و اقدامی اصلاحی برای کاستن از آن دشوار است، اما درک و سرنوشت تازه‌ای را برای همه بانک‌ها رقم می‌زند.

تفاوت عمده میان بانک‌های معمولی و بانک‌های اجتماعی در این است که وقتی بانک‌های معمولی به دنبال حداکثر کردن سود خود هستند، بانک‌های اجتماعی در سه بعد سود، مردم و محیط زیست عمل می‌کنند.

در نظام بانکداری ایران که از اصول بانکداری اسلامی پیروی می کند و قوانین جامعی چون نظام قرض الحسنه و... در این راستا وجود دارد انتظار می رود به بانکداری اجتماعی بیش از سایر کشورها توجه شود.

اگرچه طی سالیان اخیر بانک ها در مدرسه سازی، تاسیس مراکز درمانی و... مشارکت کرده اند اما  حمایت از تیم های ورزشی خاص به ویژه در زمینه فوتبال بیش از فعالیت های عام المنفعه به چشم می آید همچنین به میزانی که از آنها انتظار می رفت در این حوزه عمل نکرده اند.

در بانکداری اجتماعی هر فعالیتی که از سوی بانک‌ها انجام می‌پذیرد بر پایه خلق بازدهی چندگانه است؛ یعنی بازدهی که در آن سود حاصل از فعالیت‌ها و مبادلات پولی نه هدف نهایی، بلکه لازمه‌ای برای رسیدن به مقاصدی بالاتر است؛ مقصدی که تعهد ما به محیط و پیرامون و جهان ماست و سود بالاتر تنها به ما این انعطاف‌پذیری را می‌بخشد که بر سر آن هدف والا بمانیم.

تلاش بانک ها برای افزایش سرمایه و بنگاه داری طی سال های اخیر و نظارت محدود بر عملکرد بانک ها فضای غبار آلودی را به وجود آورده که بعضا لزوم توجه به مباحث اجتماعی را تا حدی کمرنگ کرده و در بعضی موارد شکل نمایشی به خود گرفته است. تسهیلات خردی چون وام ازدواج، وام های قرض الحسنه ،مشارکت در طرح های زیست محیطی، ارائه خدمات عمومی و... از مواردی است که کمتر به آنها توجه شده و بعضا مغفول مانده اند .تاجایی که دولت مجبور به ورود شده و تسهیلاتی را به بانک ها تکلیف نموده در صورتی که بانک ها در برخی موارد می بایست پیش قدم باشند.

شاید رکود و برخی موارد بهانه خوبی باشد که بانک ها بخواهندکلاه خودشان را صفت بچسبند و به فکر مشتریان کلانشان باشند اما این بهانه ها به هیج وجه از وظایف خطیر اجتماعی آنها نمی کاهد.

حسابداری اجتماعی ٧

معاملات اجتماعی

معاملات اجتماعی، معاملات و مبادلات متقابل بین واحد تجاری و جامعه پیرامون آن است که نتیجه ای از تصمیمات و اقدامات اقتصادی واحد تجاری و جامعه پیرامون اوست. ویژگی این نوع معاملات این است که در بازرا معاملات اقتصادی نمایان نیستند . شناسایی گزارشگری معاملات اجتماعی به صورت خالص تاثیرات آن در قالب سود خالص دوره مالی، معیار نسبی برای بررسی تاثیر اجتماعی واحد تجاری است.

سود اجتماعی

سوداجتماعی خالص مشارکت و تاثیرات معاملات اجتماعی واحد تجاری با جامعه پیرامونی اش طی دوره مالی است؛ به عبارت دیگر، سود اجتماعی از مقایسه هزینه ها و منافع اجتماعی به دست می آید. در هنگام محاسبه سود اجتماعی، تطابق صحیح هزینه های اجتماعی با منافع اجتماعی باید صورت گیرد و به عنوان اساسی ترین گام، منفعت و هزینه های اجتماعی می باید توسط دانشمندان علوم اجتماعی بطور دقیق و جامع تعریف شود.

حسابداری اجتماعی ٦

مفاهیم و اهداف

حسابداری اجتماعی، چارچوب تئوریک و اساسی را فراهم کرده و در مقابل، مفاهیم، دیدگاه های عملی و کاربردی را ارائه می نماید. همان طور که اشاره شد، یکی از هدف های حسابداری اجتماعی، تعیین و اندازه گیری منافع و هزینه های اجتماعی و نهایتاً خالص مشارکت اجتماعی واحد تجاری است. سود حسابداری فقط بخشی از این مشارکت را نشان می دهد زیرا صرفاً بر اساس معاملات بازار، اندازه گیری شده و معاملات متعدد دیگری را که به طور همزمان با معاملات اقتصادی به طور غیر رسمی بین واحد تجاری و جامعه روی داده را نادیده گرفته است. همان مثال بانک را مجدداً مرور می کنیم. براثر اقدام بانک در تعطیلی و بستن یکی از شعبه هایش در منطقه ای دور افتاده و کم رونق، بخشی از جامعه از تسهیلات بانکی که به راحتی در دسترس مردم بوده محروم شده و باعث بیکاری و کاهش فرصت های شغلی، افزایش هزینه رفت و آمد ساکنان و نیز کارمندان شعبه قبلی تا شعبه جدید بانک،کاهش ارزش املاک و واحدهای تجاری و رکود اقتصادی بیشتر آن منطقه خواهد شد.در مقابل، اگر بانک به توسعه شعبه هایش در چنین محلات و مناطقی اقدام کند، به تدریج باعث رونق گرفتن منطقه و نهایتاً افزایش سودآوری بانک و جامعه خواهد شد.

به این دلایل، حسابداری باید چنین معاملات غیر تجاری را نیز همزمان با معاملات اقتصادی شناسایی و گزارش کند. بنا بر این ضروری است مفاهیم اساسی نظیر معاملات اجتماعی، سود اجتماعی ، ارکان اجتماعی و خالص دارایی های اجتماعی تعریف شود.

حسابداری اجتماعی 5

با توجه به دو کارکرد تولیدی و توزیعی حسابداری اجتماعی که در مباحث پیشین به آنها پرداخته شد، حسابداری اجتماعی هدف های سه گانه ای را دنبال می کند که به یکی از آنها در نوشتار گذشته اشاره گردید؛(1- تعیین و اندازه گیری خالص انتفاع و مشارکت اجتماعی واحد تجاری طی دوره مالی، از طریق محاسبه هزینه ها و منافع اجتماعی واحد تجاری) .
 دو هدف باقیمانده عبارت است از :

2- تعیین ارتباط استراتژی و عملیات جاری واحد تجاری با ترجیحات و معیارهای اجتماعی

از طریق بکارگیری حسابداری اجتماعی مشخص خواهد شد که واحد تجاری در انجام و ایفای تعهدات اجتماعی تا چه اندازه موفق است و عملیات روزمره اش تا چه حد با هدف ها و معیارهای از پیش تعیین شده اجتماعی واحد تجاری مطابقت دارد.

دو هدف مذکور اهدافی هستند که به تعیین و اندازه گیری تأثیرات متقابل معاملات اجتماعی واحد تجاری و جامعه و ارزیابی عملکرد اجتماعی واحد تجاری تاکید داردو هدف سوم به نحوه گزارشگری اجتماعی و تأثیر آن بر تصمیم گیری های استفاده کنندگان اشاره دارد.

• 3- ارائه اطلاعاتی مربوط در مورد هدف ها، سیاست ها و برنامه های اجتماعی واحدتجاری از نظر گزارشگری برون سازمانی و تامین نیازهای اطلاعاتی استفاده کنندگان، اطلاعاتی مربوط، کافی و مناسب برای کمک به ارزیابی و آگاهی از مشارکت های اجتماعی واحد تجاری باید گزارش گردد. ارائه اطلاعاتی که این ویژگی های کیفی را ندارد، باعث گمراهی استفاده کنندگان (ازقبیل گروه های اجتماعی) خواهد شد. اینها اطلاعاتی هستند که استفاده کنندگان را در اتخاذ تصمیمات در تخصیص صحیح تر منابع اجتماعی یاری داده و باعث جلوگیری از ابهام و سردرگمی آنها خواهد شد.

حسابداری اجتماعی با تامین هدف های سه گانه ای که تشریح گردید، به تکمیل حسابداری مرسوم در گزارشگری و تامین اطلاعات کافی، مربوط و مناسب مورد نیاز کلیه استفاده کنندگان، کمک می کند.

حسابداری اجتماعی ٤

با توجه به دو کارکرد تولیدی و توزیعی حسابداری اجتماعی که در مباحث پیشین به آنها پرداخته شد، حسابداری اجتماعی هدفهای سه گانه ای به شرح ذیل را دنبال می کند:

• 1- تعیین و اندازه گیری خالص انتفاع و مشارکت اجتماعی واحد تجاری طی دوره مالی، از طریق محاسبه هزینه ها و منافع اجتماعی واحد تجاری.

سیاستها و اقداماتی از قبیل استخدام افراد بیکار جامعه، آموزش نیروهای متخصص برای بهبود کیفیت تولیدات و تأسیس شعبه های جدید در مناطق کم رونق و فقیر نشین از جمله اقداماتی است که تاثیر مثبتی برمنافع اجتماعی دارد و باید به عنوان منافع اجتماعی شناسایی شود. به طور کلی واحد تجاری با رعایت ارزش های اجتماعی همچون عدالت و رفاه اجتماعی در تصمیم گیری های اقتصادی باعث بهره وری جامعه خواهد شد. مسأله دوم اندازه گیری این هزینه ها و منافع است. همانطور که در علوم اجتماعی با مشکل کمی نمودن تأثیرات و پیامدهای اجتماعی رویدادهای مختلف روبرو هستیم، در حسابداری اجتماعی نیز برای اندازه گیری هزینه ها و منافع اجتماعی نیز با این مشکل روبرو هستیم. کمی نمودن اطلاعات بر مفید بودن آن می افزاید و نسبت به اطلاعاتی که صرفاً کیفی هستند بار اطلاعاتی بیشتری نیز دارد. تلاش ها و تحقیقاتی برای کمی نمودن هزینه ها و منافع اجتماعی صورت گرفته و نتایجی را نیز در پی داشته است؛ به طور مثال برای تعیین و اندازه گیری دارایی انسانی و کمی نمودن این نوع دارایی در قالب واحد اندازه گیری پولی، مدل های هلتس و لیکرت-هاورز و روش های بهای تمام شده تاریخی و بهای جایگزینی قابل ذکر است، در عین حال همان گونه که با پیدا کردن صفر مطلق و قابل سنجش نمودن اطلاعات اجتماعی، تحول اساسی در علوم اجتماعی حاصل خواهد شد، حسابداری اجتماعی نیز به طور دقیق تر و قابل فهم تر منافع و هزینه های اجتماعی را شناسایی، اندازه گیری و گزارش خواهد کرد.ادامه دارد...

موارد بعدی در روزهای آینده ارائه خواهد شد.