مناظره دو گفتمان 1

مناظره دکتر درخشان و دکتر غنی نژاد در نخستین هفته اردیبهشت 1402 بحث و نظر زیاد و متنوعی در جامعه ایجاد کرد. از همه مهمتر شاید این مناظره از این جهت حائز اهمیت باشد که چنین مناظره ای با حضور همین اساتید در سال 1387 نیمه تمام ماند! و یکی از طرف مناظره در اعتراض به روند حاکم بر مدیریت گفنگو و مناظره صحنه را ترک کرد!!

مرور برخی مباحث و انتقادات مطرح شده در اینجا خالی از لطف نیست:

▫️مناظره دکتر غنی نژاد به عنوان نماد اقتصاد سرمایه داری و دکتر درخشان، یک اتفاق نادر در عرصه رسانه ملی بود که از زوایای متعددی می تواند جالب و شنیدنی باشد. سالهای متمادی هرچه فریاد زده می شد که اندیشه حاکم بر اقتصاد کشور، تفکرات اقتصادی جان لاک و متفکران سرمایه سالار غربی است، پاسخ روشنی دریافت نمی شد و دولت های اصلاح طلب و اصولگرا یکی پس از دیگری با قیافه های متفاوت، امّا مصمم در اجرای دستورالعمل های اقتصادی بانک جهانی، بن بست مخوفی در عرصه اقتصادی ایجاد کرده اند که وضعیت فعلی کشور، نمایانگر همین بن بست است.

 

▫️دکتر غنی نژاد با این ادعا به میدان آمد که اقتصاد، یک علم است و فقط اقتصاددانان مجاز به تحلیل پیرامون کارکردهای آن هستند و فقهاء و فقه حق اظهار نظر در این زمینه را ندارند و مدعی شد مرحوم امام (ره) و مقام معظم رهبری هم اگر سخنی در این زمینه گفته باشند، مبتنی بر رویکردهای علمی نیست و نمی تواند قابل پذیرش باشد.

 

▫️اینک ضمن تشکر از آقای غنی نژاد که صادقانه سخن گفته و چهره جریان مدافع اقتصاد لیبرالی را آشکار کرد، نکاتی را متذکر می شوم. بنده اقتصاددان نیستم، اما ترکش های اقتصاد مورد ادعای جریان غربگرا را بر سراسر وجودم احساس می کنم، لذا از زاویه یک شهروند درگیر و گرفتار نکاتی را متذکر می شوم:

 

۱. فرمودند علم اقتصاد، اقتصاد رقابتی را می پذیرد و اقتصاد رفاقتی و خصولتی از گردونه اقتصاد لیبرالی جداست و مورد تأیید نیست. پرسش اینجاست که اقتصاد رفاقتی و خصولتی از لوازم اقتصاد سرمایه داری است؛ وقتی ثروت مندان با عرق جبین فرودستان جامعه، ثروت های انبوه جمع کرده اند، در عین این که یک نوع رقابت برای خود تعریف می کنند، سازمان رفاقت را نیز تشکیل داده و با خریدن سیاستمداران و وضع قوانین مناسب، جریان خصولتی را شکل می دهند و با ایجاد شبکه های پیچیده، نظام های سیاسی را تابع خود می کنند. بنابراین، رفاقت و خصولت، لازمه اقتصاد سرمایه داری است و شما نمی توانید از پاسخگویی به فسادی این چنینی سر باززنید!

 

۲. فرمودید کسانی که علم اقتصاد نخوانده اند، اظهار نظرشان غیرعالمانه است؛ اینک باید به این پرسش پاسخ دهید که مگر بافته های ذهنی جان لاک پزشک، وحی مُنزل است که نتوان به نقد آن پرداخت؟ دوستان تحوّل خواه شما در حوزه های معرفتی، حتی به وحی الهی نیز رحم نکرده اند و هر امر مقدسی را به چوب نقد، تخریب و تضعیف کرده اند، حال وقتی به اقتصاد سرمایه داری رسید، منتقدان، عامی و حق اظهار نظر ندارند! انقلاب اسلامی بر اساس یک منظومه توحیدی شکل گرفته است و اگر جریان لیبرال فریفته تمدن غرب، فرصت می داد، اندیشه های مترقی خود را در حوزه های مختلف نشان می داد، اما حیف که نماینده های فکری بیگانگان، عرصه بر نیروهای اصیل تنگ کرده و با فریفتن سابقه داران انقلاب، نسخه اقتصاد سرمایه داری را بر نظام الهی ما تحمیل نموده اند!

 

۳. جناب غنی نژاد، مشکل اینجا بود که دوستان لیبرال شما با شناسنامه خود، به میدان نیامدند، تا تبعات اشتباه فکری آنها به پای خودشان نوشته شود، بلکه به صورت انگل، بر درخت انقلاب اسلامی چسبیده اند و لذا موفقیت اندک را به پای خود تبلیغ می کردند، و مضرّات فراوان اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و هنری را به پای انقلاب می نوشته اند و امروزه آنچه در اذهان مردم وجود دارد، ناکآرمدی نظام در حوزه اقتصاد است و کمتر کسی است که بداند، منشأ همه شکست های اقتصادی، انگلی به نام اندیشه لیبرال سرمایه داری است که درخت تنومند دینی را همچون موریانه می زند و او را تضعیف می کند.

 

۵. تمدن غرب، یک تمدن تمام عیار است و هیچ بخشی از این تمدن، در تعارض با بخشی دیگر نیست. به تعبیری اقتصاد با فرهنگ، و هنر با ورزش، و مباحث اجتماعی با حوزه های شهرسازی و همه اینها با سیاست همپوشانی عمیق دارند. معنای واضح این حرف آن است که اگر شما اقتصاد سرمایه داری را از تمدن غرب گرفته اید و نسخه آن را در جامعه ایران اجرا کردید، باید آماده پذیرش بخش های همراه آن نیز باشید. یعنی اگر اقتصاد، مدل سرمایه داری شد، فرهنگ لیبرال نیز جایگزین فرهنگ ایرانی اسلامی می شود، مدل شهرسازی تغییر می کند و سبک زندگی، سبک غربی به خود می گیرد و قس علی هذا و این امر چیزی نیست که کسی بخواهد برای فهم آن، از دسته خواص باشد، یا عوام.

▫️پایان سخن این که در دولت انقلابی سیزدهم نیز مأموران جریان اقتصاد آزاد و سرمایه داری با خاطری آسوده به فعالیت مشغول اند و گویا این قصه پُر غُصه، سر دراز دارد.

شکریان آملی