طیف شناسی جوامع 3
4 ـ جامعه
ی بورژوایی
در اواخر دوره ی قرون وسطا و اوایل دوره ی مدرن در اروپا ، در طول پانصد یا ششصد سال ، نظام فئودالی در غرب شکل گرفت و به دنبال آن اساس شکل گیری نظام بورژوایی رقم خورد . در این زمان بود که ملت سازی نوین توسط بورژواها آغاز گردید . روندی که پس از قرن هفدهم به ایدئولوژی مرکانتیلیزم یا سوداگری و پیدایش طبقه ی Merchent در مرکز اروپا ، در انگلیس ، فرانسه ، آلمان و سوئیس منتج شد.
آنچه امروز جامعه ی مدنی در میان فارسی زبانان و سیویل سوسایتی Civil Society در زبان غربی ها خوانده می شود ، در واقع همان جامعه ی بورژوایی است که اساس شکل گیری آن ، بر طبقه ی اجتماعی مرچنت Merechent یا سوداگر متمرکز است . [1]
تفاوت تمام این جوامع را می توان در قاعده ی « هرم »آن ها مشاهده نمود . در الگوی ایرانی ، « مردم » چینش می شود . در مُدل یهودی ، قوم « یهود » چینش شده و در مُدل یونانی ، City چینش می شود . در مُدل رومی Nation ، چینش می شود و در مدل بورژوایی « تاجران » ، به جای قوم می نشینند و توده ی مردم از حیث فعالیت اقتصادی چینش می شوند .
منظور از چینش چیست ؟ این که ، قرار گرفتن حاکمان در رأس هرم ، باید از قاعده ی هِرم صورت پذیرد . تأثیر و نفوذی که افراد در قاعده ی هرم دارند ؛ تعیین کننده رأس هرم است . چه کسی ؟ و چگونه ؟
افراد زیادی وجود دارند ، اما در هر جامعه ای ، تنها کسانی که از نفوذ و قابلیت اعمال قدرت برخوردارند ، در ایجاد و استمرار حکومت تأثیر گذارند . برای نمونه ، در نظام « مرکانتیلیسی » ، طبقه ی مرچنت و بورژواها هستند که نقش اساسی را ایفا می نمایند .
لذا ، آن گاه که گفته می شود ؛ چینش مردم ، منظور آن بخشی از مردم است که در ایجاد قدرت تأثیر گذارند . این مردم تأثیرگذار ، کانون جامعه سازی ، محسوب می شوند . آن جا که از جامعه ی شهری سخن به میان می آید ؛ منظور شهروند بانفوذ است که حکومت را جابه جا می کند و یا با چینش قوم در جامعه ی مدینا ، حکومت توسط «قوم » تحت عنوان ملک ، معنا می یابد .
اکنون در صحبت از جامعه ی مدنی ـ یا همان جامعه
ی بورژوایی در مدرنیته ـ هموراه بر این نکته تأکید می شود ، که صنف ها و نهادهایی مستقل
از دولت مطرح هستند که در جابه جایی قدرت نقش مؤثر را برعهده دارند . این نهادها ،
حلقه ی واسط میان مردم و حکومت بوده و بازی گر غیر دولتی محسوب
می شوند . مفهوم جامعه ی مدنی ، از عصر هل در دویست سال اخیر به این سو ، دگرگونی گسترده
ای نسبت به گذشته یافته است .
