سیر تاریخی تحول اهداف توسعه اقتصادی 5

الگوی نئوکلاسیک

شاید بتوان گفت تنوع موجود در موضع اقتصاددانان مکتب نئوکلاسیک در مورد دخالت های سیاستی مساوات جویانه بعضاً بیانگر این واقعیت است که اشتغال ذهنی نئوکلاسیک ها به مسئله مساوات تا حدودی منفعلانه است نه هدفمند. نئوکلاسیک ها بیشتر به مسئله کارایی محدود می شود. مسئله توزیع درآمد را برای اولین بار نئومارکسیست ها در دستور کار اول اقتصاد توسعه قراردادند.

الگوی تأمین نیازهای اساسی

در سال 1975 در گزارش بنیاد داگ هامر شولد مصرانه درخواست شد که تأمین نیازهای اساسی و در نتیجه از میان برداشتن فقر مطلق در برنامه ها و سیاست های توسعه، اولویت اول باشد. این پیشنهادها مورد بررسی قرار گرفتن و بعد از بحث های بسیار در مورد پیامدهای آن ها در امر سیاست گذاری، در گزارش مدیر کل سازمان بین المللی کار به کنفرانس اشتغال جهانی در سال 1976 ارائه شد و بدین ترتیب مفهوم نیازهای اساسی در بحث های توسعه از اولویت برخوردار شد. در این گزارش، نیازهای اساسی در چهار مقوله مشخص و سال 2000 به عنوان تاریخ نهایی برای تأمین این نیازها عنوان شد. این چهار مقوله عبارتند از:

1. حداقل نیاز مصرفی خانواده یعنی غذا، مسکن، پوشاک؛

2. برخورداری از خدمات اساسی مثل آب سالم، بهداشت، حمل ونقل، سلامت و آموزش و پرورش؛

3. دسترسی به شغلی با مزایای مکفی برای هر فردی که توانایی و تمایل به کار دارد؛

4. تأمین نیازهایی که بیشتر ماهیتی کیفی دارند مثل برقراری محیطی سالم، انسانی، دلپذیر، مشارکت و ..

الگویی که اینک در مجامع جهانی مطرح است همین الگو با همین مقولاتِ مذکور است. برخی اقتصاد دانان معتقدند که این الگو نیز در واقع مبتنی بر همان دیدگاه رایج اقتصاددانان غربی است که رشد را هدف توسعه اقتصادی می دانند و در عین حال می خواهند به مسائل سیاسی و اجتماعی نیز بپردازند. در هر حال اکنون این مقولات به عنوان اهداف توسعه مطرح هستند. چنان که ساموئل هانتینگتون نیز در مقاله خود با عنوان:

The goals of DeveloPment"" اهدافی چون رشد، برابری و عدالت، ثبات سیاسی، دموکراسی و خودمختاری (استقلال) را به عنوان اهداف توسعه به مفهوم عام آن بر می شمرد.