توسعه پارادایمیک 1

 توسعه از ابتدای راه یعنی بعد از جنگ جهانی دوم تاکنون به طور مشخص پنج پارادایم فراگیر را از سر گذرانده است. این پارادایم ها گرچه به ترتیب بیشترین حجم از مقالات، کتب، سمینارها و به طور کلی فضای عمومی جوامع غربی را در دوره­ ایی خاص به خود اختصاص داده­ اند، در عمل، در کشورهای در حال توسعه به علل مختلفی صرفاً پارادایم های خاصی مورد توجه واقع شده­ اند. هم­چنین نهادهای جهانی توسعه مثل بانک جهانی و صندوق پول متناسب با برآمدن امواج توسعه به طور متناسبی تطبیق نیافته­ اند و به طور کلی فقط به ترتیب به پارادایم اول، سوم و چهارم روی خوشی نشان داده­ اند.

در پارادایم اول دو رویکرد وجود دارد. در رویکرد اول، این ایده­ ی بسیط که اقتصاد سرمایه­ داری کینزی نسخه­ ی موفقی برای کشورهای توسعه­ نیافته است در سرلوحه­­ ی ایده­ پردازان قرار گرفته بود. هم­چنین این طیف از اقتصاددانان مفروض داشتند که اقتصادهای عقب­ افتاده به راحتی خواهند توانست شکاف ایجادشده را پر کرده و به راحتی به توسعه دست یابند. بر همین مبنا به یک استراتژی مشخص برای به راه انداختن چرخ توسعه در این کشورها اندیشیده و فی­ الواقع به راه انداختن چرخ را کافی تلقی می­کردند. بنابراین این طیف به کشف استراتژی اصلی توسعه اکتفا کردند. از این منظر نظریه­ های مختلفی به وجود آمد. نکته­ ی مهم این است که در این دسته ایدئولوژی خاصی حکم­فرما نبود و اقتصاددانان این طیف عمدتاً از اقتصاددانان نئوکلاسیک-نئوکینزی بودند که به سهم قابل توجه دولت و بازار در اقتصادهای سرمایه­ داری ایمان داشتند، گیرم به درجات مختلف و متنوع.

البته در این پارادایم رویکرد ساختارگرا که علاقه داشت در ذیل جهان دوم به توسعه­ ی کشورهای جهان سوم مبادرت ورزد نیز مطرح است. این رویکرد علی­رغم عدم اطمینان نسبت به اقتصاد سرمایه­ داری، متناظر با روند تحولات اقتصاد شوروی در راستای صنعتی­ سازی کشورهای درحال توسعه بود. بنابراین تأکید این رویکرد به حضور مهم دولت مبنایی­ تر بوده است.

ادامه دارد...