خرده فرهنگ ها و توسعه

باید این نکته را پذیرفت که به هر حال کشور ما مانند اکثر کشورها، چند قومیتی است. ظاهراً حدود چهار الی پنج هزار قومیت در دنیا شناسایی شده که در چارچوب این دویست و اندی (دولت) جمع شده است، که به هر حال این قومیت های گوناگون ساکن در کشورهای مختلف به گونه ای با یکدیگر مشکل دارند.

به نظر دیدگاهی که محققان صلح به عنوان یک شاخه در سطح دنیا راجع به مسائل قومی در ذهن دارند، کم هزینه ترین دیدگاهی است که می شود روی آن فکر کرد. به زعم آنان باید شیوه ای در حل منازعات به کار گرفته شود که دارای این پنج ویژگی باشد:

١ ـ عدم استفاده از خشونت فیزیکی: یعنی هیچ یک از طرفین درگیر از خشونت فیزیکی استفاده نکنند.

2- استفاده بهینه از زمان در اختیار انسان.

3- پیگیری یک توافق منطقی که در آن منافع مشروع طرفین ملحوظ شده باشد و ضمناً منافع طرف های سوم و چهارم درگیر را هم در ذهن داشته باشد.

 4- کم کردن هزینه هایی که برای طرف های درگیر وجود دارد و حتی برای کسانی که از بیرون به قضیه نگاه می کنند و یا درگیر قضیه می شوند.

5- بهبود روابط بین طرفین یا حداقل کم کردن تنش ها یا هزینه های درگیری طرفین.

به هر حال مسئله منازعات قومی از آن مسائلی است که دنباله دار است. مسیری باید در نظر گرفته شود که مصون از موج های سیاسی بوده و اگر منازعه ای بروز میکند به نحوی صحیح مدیریت شده و خاتمه یابد. تجربه کشورهای پیشرفتة دنیا و کشورهایی که از لحاظ جامعه مدنی در سطح بالایی  قرار دارند نشان می دهد که تنش های قومی هنوز هم حل نشده و هر روز با مسائل جدیدی روبرو می شود. و تا این پیوستار نامیمون ادامه دارد، از توسعۀ واقعی خبری نیست. جامعه ای توسعه یافته است که در آن خرده فرهنگ ها هر یک هویتی مشخص داشته باشند و در مناسبات اجتماعی نقش آفرین باشند. این نقش آفرینی منجر به افزایش اعتماد عمومی شده و در پی آن ارتقای سرمایه اجتماعی جامعه را به همراه خواهد داشت که خود ایفاگر نقش سازنده در توسعه یافتگی است. با مراجعه ای کوتاه به تاریخ ایران کهن، راز ماندگاری حضور مقتدرانه خرده فرهنگ ها ولو بی سامان ، برملا می شود و آن چیزی جز حضور «دین» و «انسان موحد» در این سرزمین نیست. نمی توان ردی و نشانی از بت پرستی در ایران کهن یافت و شاید این همان راز ماندگاری خرده فرهنگ ها و قومیت های مختلف در این سرزمین باشد. اگر چنین است که هست، باید این حضور ارزشمند را پاس داشت و از ظرفیت پرقدرت آن در توسعۀ کشور سود جست.